


مسعود سلطانی
در سالهای اخیر، پیوسته در اینجا و آنجا از افزایش سن ازدواج، مشکلات پیش ِروی جوانان – که البته منظورشان مردان جوان است – برای انجام این فریضهی الهی میگویند. اینها از یک افسانه قدیمی برمیخیزد که افراد دیرتر از گذشته ازدواج میکنند. برنامههای متعدد تلویزیونی، گفتوگوهای رادیویی، مقالات روزنامهها و حتی مقالههای دانشگاهی نیز این افسانهی نادرست را ترویج میکنند که سن ازدواج در سالها اخیر بالا رفته است. حالا چرا این موضوع قدیمی آن قدر برای من مهم شد که دربارهاش بنویسم. حوالی ظهر چهارشنبه در تاکسی بودم که یک کارشناس و البته مسئول امور حیاتی مردم، میگفت سن ازدواج بسیار بالا رفته است و اینها آسیب فراوان دارد و در بین صحبتهایش از افزایش ۸ سال به سن ازدواج و ضرورت کاهش آن گفت. روز پنجشنبه غروب نیز در برنامهای در تلویزیون آمریکا همین موضوع طرح شد و کارشناسان آنها نیز از راه دور به این نتیجه رسیده بودند که سن ازدواج در بین زنان و مردان افزایش یافته است.
این کارشناسها و کسانی که برای کاهش سن ازدواج و افزایش فرزندآوری آنان تصمیم میگیرند حتی زحمت مرور آمارهایی را که به سادگی در دسترس است، به خودشان هموار نمیکنند. مرور آمار ازدواجها نشان میدهد که سن ازدواج مردان از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳ از ۲۶ سال به ۲۷ سال و زنان از ۲۱/۴ سال به تا ۲۲/۸ سال افزایش یافته است. باید یادآور شوم که این متوسط سن افراد در هنگام ازدواج در همان سال است و نه ازدواج اول که با توجه به افزایش طلاق و ازدواجهای مجدد از این هم کمتر است. جالب آن که در سال ۱۳۹۲بیش از ۷۷ درصد مردان تا ۲۹ سالگی و ۶۸ درصد زنان تا ۲۴ سالگی ازدواج کردهاند.این افزایش ۱/۵ سالی میانگین سن ازدواج نه تنها بحرانی نیست، بلکه اتفاقی فرخنده است. ازدواج در سنین پایین مسیری متضاد را طی کرده است. از یک سو متاسفانه ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در سالهای اخیر روند افزایشی داشته است و از ۴ درصد ازدواجها به بیش از ۵ درصد افزایش یافته است اما ازدواج زنان در گروه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال و مردان در گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال کاهشی قابل توجه داشته است. همین امر باعث افزایش میانگین سن ازدواج شده است. این امر به معنای ازدواج دیرهنگام زنان و مردان نسبت به سالهای گذشته نیست. در واقع سن ازدواج منطقیتر از گذشته شده است.
پس چرا با وجود این آمار روشن میگویند که سن ازدواج ۸ سال بالاتر رفته است و باید برای پایین آوردن آن برنامهریزی کرد. علتش این است که همهی کسانی که از بالا رفتن سن ازدواج سخن میگویند، نمیدانند زنان و مردان ایرانی در چه سنی ازدواج میکنند. هیچ یک به آمار مستندی اشاره نمیکنند. و این عجیب نیست. سالها پیش در کتابی که دکتر شهلا اعزازی با عنوان جامعهشناسی خانواده نوشته بود ، متوسط سن ازدواج زنان و مردان بسیاری از کشورها بود اما خبری از این آمار برای زنان و مردان ایرانی نبود. و هنوز در بر همان پاشنه میچرخد. پانوشت: آمارهای ازدواج را از دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور گرفتهام. این آمارها در وبسایت این دفتر منتشر میشود. پ.ن. آمار برای گروههای سنی با بازه ۵ ساله است که میانگین بر اساس آنها محاسبه شده است.